Σε συμπεριληπτικά εκπαιδευτικά περιβάλλοντα, τα παιδιά μαθαίνουν, αρχικά, να εκφράζουν τις απόψεις και τις σκέψεις τους με τρόπο που είναι κατανοητός από τα άλλα παιδιά, ενώ ταυτόχρονα ακούν ενεργητικά και σέβονται τις απόψεις των άλλων, διασφαλίζοντας ότι η γνώμη όλων έχει την ευκαιρία να ακουστεί.
Μέσα από αυτή την αμφίδρομη συνειδητοποίηση των απόψεων του ενός για τον άλλον, μαθαίνουν να συνεργάζονται με παιδιά από διαφορετικά πολιτισμικά και κοινωνικά υπόβαθρα, να αναγνωρίζουν τη σημασία της ομαδικότητας για την αποτελεσματική επίτευξη κοινών στόχων και οραμάτων, να σέβονται και να αποδέχονται έμπρακτα τη διαφορετικότητα.
Ενισχύοντας τις συγκεκριμένες κοινωνικές δεξιότητες, τα παιδιά κατανοούν τα συναισθήματα, τόσο τα δικά τους όσο και των άλλων, αναπτύσσοντας την ενσυναίσθηση. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ενδυνάμωση των σχέσεων μέσα στην ομάδα των συνομηλίκων, τη δημιουργία θετικού κλίματος στη σχολική μονάδα, την καλλιέργεια αρμονικών και συνεργατικών σχέσεων, και κατ’ επέκταση τη λειτουργική διαχείριση κι επίλυση των συγκρούσεων.
Δεν πρέπει επίσης, να παραλείψουμε το γεγονός ότι μέσα στο συγκεκριμένο πλαίσιο οι μαθητές/-τριες αναπτύσσουν δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων μέσα από την κατανόηση και ανάλυση διαφορετικών καταστάσεων. Σε αυτή τη λογική, τα παιδιά καταφέρνουν να σκέφτονται με κριτικό τρόπο σχετικά με τις ανισότητες και τις προκλήσεις που μπορεί να αντιμετωπίζουν άλλοι άνθρωποι.
Σε περιβάλλοντα, όπου η διαφορετικότητα και τα ατομικά χαρακτηριστικά γίνονται αποδεκτά, τόσο σε λεκτικό όσο και εξωλεκτικό επίπεδο, ενισχύεται η αυτοεκτίμηση και η αυτοπεποίθηση των παιδιών, καθώς νιώθουν πως οι ικανότητές τους αναγνωρίζονται και αναδεικνύονται.
Ταυτόχρονα, αποκτούν καλύτερη επίγνωση των προσωπικών τους δυνάμεων, αλλά και των πιο αδύναμων στοιχείων τους, ενισχύοντας την πορεία τους προς την αυτογνωσία. Μαθαίνουν να σέβονται και να εκτιμούν τις διαφορές σε πολιτισμικό, φυλετικό και θρησκευτικό επίπεδο, αναπτύσσοντας μια ανοιχτή αντίληψη για τον κόσμο, μακριά από προκαταλήψεις και στερεότυπα.
Η παραπάνω έκθεση σε ποικιλία απόψεων και εμπειριών βοηθά τα παιδιά στην ανάπτυξη της δημιουργικότητας, καθώς αναζητούν ιδέες και λύσεις πιο ανοιχτές και ευέλικτες στις αλλαγές και τις προκλήσεις της κοινωνίας.
Μέσα σε περιβάλλοντα που αναγνωρίζουν τις κοινωνικές, συναισθηματικές και σωματικές ανάγκες των παιδιών- κι όχι μόνο τις γνωστικές κι ακαδημαϊκές- τα παιδιά έχουν την ευκαιρία να αναπτύξουν μια πληθώρα δεξιοτήτων, θέτοντας τα θεμέλια για τη μετέπειτα θετική εξέλιξή τους σε όλους τους τομείς της ζωής τους.
Τσαγκάρη Θάλεια
Ψυχολόγος, MSc
Ψυχοπαιδαγωγικό Τμήμα
Δημοτικό «Χρυσόστομος Σμύρνης»
Βιβλιογραφία
Ainscow, M. (2005). Developing Inclusive Education Systems: What are the Implications for Schools? Journal of Educational Change, 6(2), 109–124.
Avramidis, E., & Norwich, B. (2002). Teachers' Attitudes towards Integration/Inclusion: A Review of the Literature. European Journal of Special Needs Education, 17(2), 129-147.
Booth, T., & Ainscow, M. (2002). The Index for Inclusion: Developing Learning and Participation in Schools. Centre for Studies on Inclusive Education.
Booth, T. & Ainscow, Μ. (2017) Index for Inclusion: a guide to school development led by inclusive values. (4thed) Cambridge: Index for Inclusion Network.
Garnett, K. (2018). The Role of Inclusion in Fostering Positive Social and Emotional Development. Education and Health, 36(3), 120–125.
Κατσέας, Β. (2023). Εκπαιδευτική αλλαγή και ανάπτυξη συμπεριληπτικών σχολείων με βάση το Πλαίσιο της Συμπερίληψης. Διεθνές Επιστημονικό Εκπαιδευτικό Περιοδικό «eκπ@ιδευτικός κύκλος», 11(1).
Πρακτικά από το Διαδικτυακό Επιστημονικό Συνέδριο «Το Σχολείο της Συμπερίληψης: Πραγματικότητα και Προοπτικές», Β’ Τόμος, 3ο ΠΕΚΕΣ Αττικής, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής. Ανακτήθηκε από https://3pekes-edutech.uniwa.gr/praktika/praktika-b-tomos/
Schools4Inclusion – Οδηγός Συμπεριληπτικής Εκπαίδευσης. Ανακτήθηκε από https://ec.europa.eu/programmes/erasmus-plus/project-result-content/74a8c773-23e2-4f17-a6cd-9bf90ee4a226/S4I_-_The_Inclusive_Education_Guidelines_-_Greek.pdf
Topping, K. J., & Maloney, S. (2007). The Impact of Peer Mediation on Conflict Resolution in Schools. British Journal of Educational Psychology, 77(4), 459-474.
