Η έννοια της Εκπαιδευτικής Συμπερίληψης και πώς αυτή εφαρμόζεται

Τετάρτη, 28 May 2025

  Η εκπαιδευτική συμπερίληψη αποτελεί μια σύγχρονη προσέγγιση στην εκπαίδευση, που στοχεύει στη δημιουργία ενός σχολικού περιβάλλοντος, όπου όλοι/-ες οι μαθητές/-τριες, ανεξαρτήτως των ιδιαίτερων αναγκών τους (αναπηρία, μαθησιακές δυσκολίες, κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο κ.λπ.), έχουν την ευκαιρία να μάθουν και να αναπτυχθούν στον μέγιστο δυνατό βαθμό. Δεν αναφέρεται μόνο στη φυσική παρουσία των παιδιών με ειδικές ανάγκες σε ένα τυπικό σχολείο, αλλά στην ενσωμάτωση τους σε αυτό χωρίς φραγμούς. Με άλλα λόγια, πρόκειται για μια φιλοσοφία που αναγνωρίζει τη διαφορετικότητα και προωθεί την ισότητα και την αποδοχή.

   Στην πράξη η εκπαιδευτική συμπερίληψη συνίσταται σε:
    Διαφοροποιημένη διδασκαλία: προσαρμογή των μεθόδων διδασκαλίας στις ανάγκες και στις δυνατότητες του/της κάθε μαθητή/τριας καθώς και χρήση πολυαισθητηριακών μεθόδων μάθησης και εκπαίδευσης (π.χ. διαδραστικός πίνακας, βιβλία σε μορφή braille, υπότιτλοι).  Επιπλέον, προσαρμοσμένη ύλη ανάλογα με τις δυνατότητες του/της μαθητή/-τριας (π.χ. κλιμακωτή δυσκολία στις ασκήσεις, διαφοροποιημένα υλικά κ.α.).
    Ομαδικές δραστηριότητες: οι μαθητές/-τριες ενθαρρύνονται να εργάζονται σε ομάδες, ώστε να ενισχυθεί η συνεργασία και η κοινωνικοποίηση τους.
    Συνεργασία μεταξύ εκπαιδευτικών, γονέων και άλλων επαγγελματιών για την υποστήριξη των μαθητών/-τριών.
    Φιλόξενο περιβάλλον: δημιουργία ενός σχολικού περιβάλλοντος που να αποδέχεται και να υποστηρίζει όλους/-ες τους/τις μαθητές/-τριες, ανεξαρτήτως των διαφορών τους, προάγοντας την αλληλεγγύη, την αλληλοαποδοχή και τον σεβασμό στη διαφορετικότητα.
    Ισότητα ευκαιριών: όλα τα παιδιά έχουν το δικαίωμα σε μια ποιοτική εκπαίδευση και στην παροχή ίσων ευκαιριών, ώστε να μπορούν να αναπτύξουν τις δεξιότητές τους και να επιτύχουν τους στόχους τους.

Η εφαρμογή της εκπαιδευτικής συμπερίληψης απαιτεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση που περιλαμβάνει:
    Κατάρτιση των εκπαιδευτικών: οι εκπαιδευτικοί πρέπει να είναι κατάλληλα εκπαιδευμένοι, για να μπορούν να διαφοροποιήσουν τη διδασκαλία τους και να υποστηρίξουν τις ανάγκες όλων των μαθητών/-τριών.
    Συνεργασία με ειδικούς: η συνεργασία με ειδικούς, όπως λογοθεραπευτές, εργοθεραπευτές και ψυχολόγους, είναι απαραίτητη για την παροχή εξειδικευμένης υποστήριξης στους/στις μαθητές/-τριες που τη χρειάζονται.
    Αλλαγή νοοτροπίας: η επιτυχία της συμπερίληψης απαιτεί μια αλλαγή νοοτροπίας τόσο από τους εκπαιδευτικούς όσο και από τους γονείς. Χρειάζεται η αποδοχή της διαφορετικότητας και η αναγνώριση του γεγονότος ότι όλοι/-ες οι μαθητές/-τριες έχουν το δικαίωμα να μάθουν και να αναπτυχθούν.
    Προσαρμογή του σχολικού περιβάλλοντος: Το σχολικό περιβάλλον πρέπει να προσαρμοστεί στις ανάγκες των μαθητών/-τριών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, ώστε να είναι προσβάσιμο και λειτουργικό για όλους/-ες.

Η εκπαιδευτική συμπερίληψη προσφέρει πολλά οφέλη τόσο στους/στις μαθητές/-τριες με ειδικές ανάγκες όσο και στους/στις  υπόλοιπους/-ες μαθητές/-τριες. Μερικά από αυτά είναι:
    Ενίσχυση της αυτοπεποίθησης: οι μαθητές/-τριες με ειδικές ανάγκες αποκτούν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, όταν συμμετέχουν σε ένα περιβάλλον όπου νιώθουν αποδεκτοί/-ές και αγαπητοί/-ές.
    Βελτίωση των κοινωνικών δεξιοτήτων: η αλληλεπίδραση συνομηλίκων με διαφορετικές ικανότητες βοηθά τους/τις μαθητές/-τριες να αναπτύξουν τις κοινωνικές τους δεξιότητες και να αποκτήσουν μεγαλύτερη ενσυναίσθηση.
    Βελτίωση μαθησιακών επιδόσεων: η διαφοροποίηση της διδασκαλίας και η παροχή εξατομικευμένης υποστήριξης βοηθούν τους/τις μαθητές/-τριες με ειδικές ανάγκες να βελτιώσουν την ακαδημαϊκή τους επίδοση.
Η δημιουργία ενός πιο συμπεριληπτικού σχολείου, ενός σχολείου για όλους/-ew, συμβάλλει στη δημιουργία μιας πιο δίκαιης και ισότιμης κοινωνίας.

Βιβλιογραφία- Δικτυογραφία

Ainscow, M. (2005). "Developing inclusive education systems: What are the levers for change?" Journal of Educational Change.
Florian, L., & Black-Hawkins, K. (2011). "Exploring inclusive pedagogy." British Educational Research Journal.
UNESCO (1994). The Salamanca Statement and Framework for Action on Special Needs Education. Salamanca, Spain, 7- 10 June 1994.
UNESCO (2005). "Guidelines for Inclusion: Ensuring Access to Education for All."

Ζαφειρίδου Φανή
Ψυχολόγος, MSc
Δημοτικού "Άγιος Διονύσιος"
Ψυχοπαιδαγωγικό Τμήμα